ოფიციალური მონაცემებით, ყაზახეთის ფინანსთა სამინისტროს ინფორმაციით, ქვეყანაში მხოლოდ 13 ლიცენზირებული ბუკმეიკერია რეგისტრირებული, ხოლო არალეგალური ოპერატორების რიცხვი 4,000-მდე აღწევს. ისინი არ იხდიან გადასახადებს და არ არიან ანგარიშვალდებულები სახელმწიფოსა და მოთამაშეების წინაშე. ამ ეტაპზე, პარლამენტი ამკაცრებს კანონმდებლობას აღნიშნული ბიზნესის დასარეგულირებლად. აკრძალულია გარე რეკლამა, ასევე — საჯარო მოხელეების და სამხედრო მოსამსახურეების მონაწილეობა აზარტულ თამაშებში. ასევე, იგეგმება ახალი ორგანოს შექმნა, რომელიც ბუკმეიკერების ფინანსურ ბრუნვას გააკონტროლებს. თუმცა ექსპერტები ამბობენ, რომ ეს ცვლილებები დააზარალებს ლეგალურ ოპერატორებს და ხელს შეუწყობს ჩრდილოვანი ბაზრის ზრდას.

არის თუ არა გამოსავალი არალეგალურ ბუკმეიკერებთან ბრძოლაში? რა შეიძლება გაკეთდეს, რათა სათამაშო ბაზარი გახდეს გახსნილი და მომგებიანი საზოგადოებისთვის? ქვეყნის მთავრობამ სათამაშო ბაზრის კონტროლი 2000-იან წლებში დაიწყო. 2007 წლის 12 იანვარს მიღებულ იქნა კანონი „სათამაშო ბიზნესის შესახებ“. სწორედ ამ წლებში გაიხსნა პირველი ბუკმეიკერული ოფისები ალმათსა და ასტანაში. თუმცა, დიდი ცვლილება 2009 წელს მოხდა. სახელმწიფო ცდილობს ყაზახეთში ახალი მაკაუ შექმნას — კაზინოები და სათამაშო აპარატები კაპჩაგაიში და ბოროვოეში გადაატანა. 12 წლის შემდეგ (2021 წელს) დადგინდა, რომ ბუკმეიკერების სალაროებიც სპეციალურ ზონებში უნდა გადაეტანოს. ექსპერტების თქმით, ამ ორ ნაბიჯს არალეგალური ბუკმეიკერების ზრდა მოჰყვა.

ლეგალური ბიზნესი გადატანილ იქნა სათამაშო ზონებში — კაპჩაგაიში და ბოროვოეში. იმ დროს, მთელი ყურადღება ონლაინ ბიზნესზე გადავიდა. ყველა არ დადის კაპჩაგაიში იმისთვის, რომ ფსონი დადოს. მაშინ დეპუტატებს ჩრდილიდან ამოყვანის საკითხი დღის წესრიგში არ ჰქონდათ. მათი მიზანი იყო მხოლოდ ის, რომ შეემცირებინათ სათამაშო ბიზნესის გავლენა და ზეგავლენა მოსახლეობაზე. ჩვენ ვთქვით, რომ თუ ყველაფერი ონლაინ სივრცეში გადაინაცვლებდა, კონტროლი რთული იქნებოდა — ბევრად უფრო ხელმისაწვდომი გახდებოდა მოსახლეობისთვის. არალეგალური ოპერატორების რაოდენობა გაიზრდებოდა. მიუხედავად ამისა, კანონი მაინც მიიღეს. შედეგად, არალეგალური ონლაინ მოთამაშეების რიცხვი გაიზარდა,“ — ამბობს გალიმჟან დუამბეკოვი, სათამაშო კონსულტაციის განვითარების სააგენტოს პარტნიორი. მანამდე იგი ქვეყნის ბუკმეიკერების ასოციაციის ხელმძღვანელი იყო.

ფინანსთა სამინისტროს მონაცემებით 2025 წელს ქვეყანაში 12 ლეგალურად რეგისტრირებული ბუკმეიკერული კომპანია (BC) მოქმედებდა. 2021 წლის დასაწყისში ქვეყანაში 38 ბუკმეიკერი იყო, თუმცა 2023 წლისთვის მათი რაოდენობა 16-მდე შემცირდა. 15-მა მათგანმა ლიცენზიაზე ნებაყოფლობით უარი თქვა, ხოლო 5 მათგანი სასამართლოს გადაწყვეტილებით დაიხურა. „სათამაშო ბიზნესის შესახებ“ კანონით, თითოეული ბუკმეიკერული კომპანია სახელმწიფოში რეგისტრირდება და ლიცენზია 10 წლის ვადით გაიცემა.

გასულ წელს, ოფიციალურმა სათამაშო დაწესებულებებმა გადასახადების სახით  ბიუჯეტში 67.1 მილიარდი ტენგე გადაიხადეს. მათ შესაძლოა მილიარდები შეიტანენ ბიუჯეტში, თუმცა, ეს თანხა რეალურად ბევრად მეტი უნდა იყოს. ფინანსური მონიტორინგის სააგენტოს ინფორმაციით, მათი ბრუნვა ტრილიონ ტენგეს აღწევს. 2023 წელს ტურიზმისა და სპორტის სამინისტრომ დაბლოკა 4 ათასზე მეტი არალეგალური ონლაინ კაზინოსა და ბუკმეიკერის ვებგვერდი.

“როდესაც მე ბუკმეკერთა ასოციაციის ხელმძღვანელი ვიყავი, ჩვენ ასევე ვებრძოდით არალეგალურ ბიზნესს. ჩვენ სპორტისა და ტურიზმის სამინისტროს ვუგზავნიდით არალეგალური ბუკმეკერული საიტების სიას. 2024 წელს გავრცელდა ინფორმაცია, რომ 4000-დან 6000-მდე  საიტი დაიბლოკა. წარმოიდგინეთ, 4000 არალეგალური ბიზნესი და 13 რეგისტრირებული ლეგალური ბუკმეკერი და ეს მხოლოდ ის საიტებია, რომლებიც აღმოჩენილია. ერთი კომპანია დღეში რამდენიმე დუბლიკატ საიტს ქმნის. ვის ექნება მეტი გავლენა?“, ამბობს გალიმჟან დუამბეკოვი.

სამინისტროც აღიარებს, რომ არალეგალურ ბუკმეიკერებთან ბრძოლა ქარის წინააღმდეგ სვლას ჰგავს.

„ონლაინ კაზინოებისა და არალეგალური ბუკმეიკერების საქმიანობა ერთ-ერთ მწვავე პრობლემად რჩება. ყაზახეთში ონლაინ კაზინოები აკრძალულია, ხოლო ბუკმეიკერული საქმიანობისთვის აუცილებელია ლიცენზია. სამწუხაროდ, ამ პრობლემის უნივერსალური გადაწყვეტა არ არსებობს. მიუხედავად ინტერნეტში მკაცრი ცენზურისა, ონლაინ კაზინოები მრავალ ქვეყანაში მაინც აყვავდა,“ — განაცხადა მირას ტოლებაევმა, ტურიზმისა და სპორტის მაშინდელმა ვიცე-მინისტრმა.

აზარტული თამაშების განვითარების საკონსულტაციო კომპანიის, „Gambing Consulting Authority“-ის ექსპერტების აზრით, ჩრდილოვანი ბუკმეკერების მიერ ბიუჯეტისთვის მიყენებული ზარალი ლეგალური ბუკმეკერების ბრუნვის ტოლია. ექსპერტის, გალიმჟან დუამბეკოვის თქმით, თუ 2024 წელს ხაზინამ გადასახადების სახით 67 მილიარდი ტენგე მიიღო, იგივე რაოდენობის თანხები არალეგალურ ბუკმეკერებს დარჩებათ და შესაძლოა მეტიც.

როგორ გააკონტროლებს სახელმწიფო ბაზარს?

სახელმწიფო შემოსავლების კომიტეტმა ერთიანი ფსონების აღრიცხვის სისტემის (UBAS) დანერგვის შესახებ გამოაცხადა, რათა გამჭვირვალედ აკონტროლოს ბუკმეკერებისა და ტოტალიზატორების ფინანსური ბრუნვა. სისტემის გამოყენება მოხდება ბაზარზე არსებული ყველა ფსონის მონიტორინგისთვის, საგადასახადო შემოსავლების გაზრდისა და ჩრდილოვანი მოთამაშეების წინააღმდეგ საბრძოლველად. თეორიულად, ეს არის ეფექტური და აუცილებელი სისტემა. თუმცა, ზოგიერთი ასპექტი სრულად არ არის გათვალისწინებული.

მაგალითად, სახელმწიფო აპირებს სრული კონტროლი აიღოს ფსონების დადებისა და გადახდის პროცესზე. ბუკმეკერებმა ყოველდღიურად უნდა წარუდგინონ ინფორმაცია მოთამაშეების ფსონების, მოგებისა და გადახდილი გადასახადების შესახებ სახელმწიფო შემოსავლების კომიტეტს. ფსონების დადების მოთხოვნების გამკაცრებასთან ერთად, ზოგიერთი ბუკმეკერი ბაზრიდან გავა, რაც ადგილს არალეგალურ ონლაინ პლატფორმებს დაუთმობს. ეს, თავის მხრივ, სავარაუდოდ, ბიუჯეტში გადასახადების შემცირებას გამოიწვევს.

მსგავსი სისტემა რუსეთში 2015 წელს შეიქმნა. იმავე წელს გამოჩნდა ინტერაქტიული ფსონების გადარიცხვების აღრიცხვის ორი ცენტრი. მათ ოპერატორებად დამტკიცდა ისეთი კომპანიები, როგორიცაა Mobile Card და QIWI.

ყაზახეთიც მსგავსი მოდელით მუშაობას გეგმავს. მიუხედავად იმისა, რომ სისტემა სახელმწიფო კონტროლის ქვეშაა, მის მუშაობას კერძო კომპანია უწევს კოორდინაციას რაც იმას ნიშნავს, რომ ბუკმეკერებსა და მოთამაშეებს შორის ყველა ფინანსური ტრანზაქცია, ასევე პირადი ინფორმაცია, მთლიანად ერთი კომპანიის ხელში იქნება.

სახელმწიფო შემოსავლების კომიტეტი (SRC) აღნიშნავს, რომ ამ სისტემისთვის ბიუჯეტიდან თანხები არ არის გამოყოფილი. პირიქით, ის ამტკიცებს, რომ ერთობლივი საწარმო თავისი შემოსავლის 4%-ს გამოყოფს.

გაურკვეველია, ვის წარუდგენს ეს კომპანია ანგარიშს და რა მექანიზმით იმუშავებს. გარდა ამისა, კაზინოებისა და ტოტალიზატორების მონაცემები ინტეგრირებულია MCC-ისა და ფინანსური მონიტორინგის სააგენტოს სისტემაში. ამიტომ, ბაზრის მონაწილეებს აწუხებთ კითხვა, თუ რატომ არის საჭირო მეორე მონაცემთა ბაზის შექმნა, რომელიც იგივე ალგორითმს გაიმეორებს. ჯერ უცნობია, როდის დაიწყებს ეს ცენტრი მუშაობას.

„სახელმწიფო ორგანოები და დეპუტატები ახალ ინიციატივებს იღებენ. არ მინდა ვინმეს შეურაცხყოფა მივაყენო ან არაკომპეტენტური ვუწოდო. მაგრამ მართალია, რომ სრული კვლევა არ ჩაგვიტარებია. რა პრობლემაა ქვეყანაში, როგორ ებრძვიან მას სხვა ქვეყნები - ეს არ განხილულა. საგადასახადო პოლიტიკის გამკაცრება ასევე ამცირებს ბიზნესის მოგებას. შემდეგ ბიზნესისთვის უფრო მომგებიანი იქნება ისევ ჩრდილში მუშაობა. არალეგალურად მუშაობისას მოგება იზრდება და ეს სრულად ფარავს უკანონო საქმიანობიდან წარმოშობილ რისკებს“, - ამბობს გალიმჟან დუამბეკოვი.

მისი თქმით, მიმდინარე ცვლილებებს, როგორიცაა კაპჩაგაისა და ბოროვაიას გადატანა, მომავალში უარყოფითი შედეგები მოჰყვება.

საგადასახადო ადმინისტრირების დამტკიცება, ბაზრის განვითარება

„ჩრდილოვანი ბუკმეკერების წინააღმდეგ ბრძოლის ყველაზე ეფექტური გზაა ადგილობრივი ოპერატორების განვითარება, რომლებიც ლიცენზირებულები არიან და ლეგალურად მოქმედებენ. რადგან სათამაშო ბიზნესი დღეს ეკონომიკის ნაწილი გახდა“, - ამბობს გიორგი მამულაიშვილი, საქართველოს ბუკმეკერთა ასოციაციის ხელმძღვანელი. მისი თქმით, რაც უფრო მეტად შეზღუდავს სახელმწიფო ლეგალურ ოპერატორებს, მით უფრო გამრავლდებიან არალეგალური ბუკმეკერები.

ამჟამად, მამულაიშვილის ხელმძღვანელობით ასოციაციას 74 კანონიერად რეგისტრირებული ოპერატორი ჰყავს, მათ შორის არიან როგორც ონლაინ კაზინოები, ასევე ბუკმეკერები. 2022 წელს ქვეყანაში ბუკმეკერების მიერ გარე რეკლამა აიკრძალა და ასაკობრივი შეზღუდვა დაწესდა. საქართველოს მოქალაქეებს ფსონის დადება მხოლოდ 25 წლიდან შეუძლიათ. სახელმწიფომ სცადა ახალგაზრდა აუდიტორიისთვის აზარტული თამაშებისგან თავის შეკავება, მაგრამ სიტუაცია სხვადასხვაგვარად განვითარდა.

“ეს ინტერნეტის თაობაა. მათ შეუძლიათ გამოიყენონ ონლაინ, კრიპტო კაზინოები VPN-ის საშუალებით და დადონ ფსონები ონლაინ. თუ შევაფასებთ, კანონის მიღებიდან ორი წლის განმავლობაში ადგილობრივმა ოპერატორებმა დაკარგეს მომხმარებლების 20%. ისინი, ვისაც თამაში აეკრძალათ, უბრალოდ სხვა ჩრდილოვან ბაზრებზე ან უცხოელ მოთამაშეებზე გადავიდნენ. ეს ნიშნავს, რომ ამ ბაზარზე მნიშვნელოვანი თანხაც გადავიდა“, - განაცხადა გიორგი მამულაიშვილმა.

2019 წელს სომხეთმა მიიღო კანონი, რომელიც ბუკმეიკერების რაოდენობის შეზღუდვას ისახავდა მიზნად. თუმცა, როგორც ჩანს, ამან საგრძნობლად ვერ შეამცირა ქვეყანაში აზარტული თამაშების ბაზარი. კანონის მიღების შემდეგ, ოფლაინ ბუკმეიკერები ონლაინ სივრცეში გადავიდნენ. სომხეთის ფინანსთა სამინისტროს ინფორმაციით, 2022 წელს დადებული ფსონების საერთო მოცულობა ექვსჯერ გაიზარდა 2018 წელთან შედარებით. ონლაინ კაზინოების ბრუნვამ კი სახელმწიფო ბიუჯეტის დეფიციტს გადააჭარბა ($4.5 მილიარდი) და შეადგენდა ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის 25-30%-ს.

„ამ ეტაპზე არ არსებობს კონკრეტული მექანიზმი, რომელიც უკანონო ონლაინ ოპერატორების საქმიანობას შეზღუდავს. ყველაზე ეფექტურია ადგილობრივი, ლეგალურად მოქმედი ოპერატორების განვითარება — როგორც ევროპასა და ამერიკაშია. როდესაც იზრდება გადასახადები ან შემოდის მკაცრი რეგულაციები, ოპერატორები თავიანთ ყველა რესურსს არსებული პირობების მორგებაზე ხარჯავენ. ასეთ დროს, სანამ ისინი წინა მდგომარეობის შენარჩუნებას ცდილობენ, ჩრდილოვანი ოპერატორები პირდაპირ იკავებენ ბაზარს“, — განმარტავს გიორგი მამულაიშვილი.

ლეგალური ოპერატორები ვალდებულნი არიან დაიცვან „პასუხისმგებლიანი თამაშის“ პოლიტიკა. თუ მოგების გადახდასთან დაკავშირებით დაპირისპირება წარმოიშვება, მოთამაშეებს საჩივრის შეტანა შეუძლიათ. თუმცა, ამ ალგორითმით ჩრდილოვან მოთამაშეებთან მუშაობა შეუძლებელია. მათ ნებისმიერ დროს შეუძლიათ ფსონები არ გადაიხადონ.

სპორტის მხარდაჭერა

ადგილობრივი ოპერატორების განვითარება პირდაპირ აისახება ქვეყნის სპორტულ ინდუსტრიაზე. ამჟამად, ყაზახეთში მოქმედი ბუკმეიკერებიდან სპორტს აქტიურად უჭერენ მხარს Olimpbet და 1xBet. Olimpbet 2020 წლიდან ყაზახეთის ფეხბურთის ფედერაციის პარტნიორია — აფინანსებს ჩემპიონატებს და ყიდულობს უცხოური ტურნირების ტრანსლაციის უფლებებს. ასევე, დააფინანსა e-sports და რბოლები. 1xBet კი ყაზახეთის ჰოკეის კლუბებს აფინანსებს.

ჩვენ ბუკმეიკერებს კითხვარი გავუგზავნეთ, რათა გაგვეგო, რამდენს ხარჯავენ ყაზახურ სპორტში, თუმცა ვერც Olimpbet-მა და ვერც ყაზახეთის ფეხბურთის ფედერაციამ პასუხი არ გაგვცა. თუმცა, 2023 წელს მაჟილისის დეპუტატმა ნარტაი არალბაიულიმ განაცხადა, რომ ბუკმეიკერებმა ყაზახურ სპორტში $14 მილიონი (ანუ 6.5 მილიარდი ტენგე) დააბანდეს.

ქვეყანაში რეგისტრირებული 13 ბუკმეიკერიდან მხოლოდ რამდენიმეს აქვს სპორტის დაფინანსების გამოცდილება. ამის მიზეზი კი ისაა, რომ აზარტული თამაშების შესახებ კანონში არ არის დებულება სპორტის სავალდებულო მხარდაჭერაზე.

ზოგიერთ ქვეყანაში არსებობს კანონი, რომელიც ბუკმეიკერებს ავალდებულებს დააფინანსონ ეროვნული სპორტი. მაგალითად, საფრანგეთში 2010 წელს მიღებული კანონის მიხედვით, აზარტული თამაშების ოპერატორები თავიანთი მოგების გარკვეულ პროცენტს ეროვნულ სპორტულ ფედერაციებს აბარებენ. ეს თანხები სპორტის განვითარებისა და სპორტული ღონისძიებების ორგანიზებისთვის გამოიყენება.

რუსეთში ბუკმეიკერების მხრიდან სპორტის დაფინანსება კანონის დონეზეა რეგულირებული. 2017 წელს მიღებული ფედერალური კანონის მიხედვით, ბუკმეიკერები ვალდებულები არიან თავიანთი მოგების 5%, ან მინიმუმ კვარტალში 15 მილიონი რუბლი, გადაურიცხონ სპორტულ ლიგებსა და ფედერაციებს რუსეთის მასშტაბით. ამ თანხებიდან 20% ხმარდება ბავშვთა და ახალგაზრდულ სპორტს, ხოლო დარჩენილი 80% — პროფესიული სპორტის მხარდაჭერას.

„სპორტის მხარდაჭერა ბუკმეიკერებისთვის მნიშვნელოვანია. ისინი უფრო მეტ ყურადღებას აქცევენ ადგილობრივ სპორტულ კლუბებს, ვიდრე უცხოურ ტურნირებს. ბუკმეიკერებს თვითონაც სჭირდებათ ადგილობრივი სპორტის განვითარება“, — ამბობს გალიმ დუამბეკოვი.

უფრო გასაგებად რომ ვთქვათ, როცა ადგილობრივი ბუკმეიკერული ბაზარი ლეგალურად ფუნქციონირებს და ვითარდება, მასთან ერთად ყაზახურ სპორტშიც მნიშვნელოვანი თანხები შემოდის.

პრეზიდენტის განცხადების შემდეგ, ეროვნული კონგრესის დროს, რომ „კლუბებმა არ უნდა ააგონ ბიუჯეტი სახელმწიფო დაფინანსებაზე“, ცნობილი გახდა, რომ ქვეყნის შვიდ კლუბს სახელმწიფო დაფინანსება შეუწყდება. მანამდე, მილიარდობით რუბლი გამოიყოფოდა ისეთ კლუბებზე, როგორებიცაა „ასტანა“, „ატირაუ“, „ორდაბასი“, „ტურანი“, „შახტიორი“ და „კასპიი“. ახლა ისინი უნდა გახდნენ კერძო კლუბები და თავად იშოვონ შემოსავალი.

„ფედერაციას სჭირდება დიდი თანხები, რათა გამართოს ჩემპიონატი და განავითაროს კლუბები. მარტო ბილეთების გაყიდვით ამას ვერ მოაგვარებ. ვის შეუკვეთავენ რეკლამას? რომელ კომპანიას? ჩვენთან არ არის კარგად განვითარებული სტადიონზე მატჩების ყურების კულტურა. ჩემპიონატის ჩატარებას და რეკლამის გაკეთებას დიდი ხარჯი სჭირდება. ამას მხოლოდ ბუკმეიკერები შეძლებენ“, — ამბობს გალიმჟან დუამბეკოვი.

ბრძოლა ლუდომანიის წინააღმდეგ – სახელმწიფოდან ბუკმეიკერებამდე

სათამაშო ბიზნესის განვითარებას მეორე მხარეც აქვს — აზარტული თამაშებისადმი დამოკიდებულება, ანუ ლუდომანია, იზრდება. ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაციამ ის ფსიქიატრიულ დიაგნოზად აღიარა. ყაზახეთში ამაზე ზუსტი სტატისტიკა არ არსებობს. გასულ წელს ყოფილმა დეპუტატმა რუსლან ბერდენოვმა განაცხადა, რომ ქვეყანაში ლუდომანიით 350 ათასი ადამიანი იტანჯება. ჯანდაცვის სამინისტროს ინფორმაციით კი აზარტულ თამაშებზე დამოკიდებული 36 ათასი პირია, თუმცა ოფიციალურად მხოლოდ 9 პირს აქვს დადგენილი ლუდომანიის დიაგნოზი.

2026 წლისთვის ყაზახეთის ხელისუფლება აპირებს ლუდომანიით დაავადებულთა რიცხვი ორჯერ შეამციროს. ამისთვის, სახელმწიფო დაფინანსებით გათვალისწინებულია უფასო მკურნალობა და სამედიცინო-სოციალური რეაბილიტაცია. ამ მიზნისთვის ბიუჯეტიდან გამოყოფილი იქნება 80 მილიონზე მეტი ტენგე.

თუმცა, საერთაშორისო პრაქტიკაში ყველა ასეთი ღონისძიება ბუკმეიკერების მიერ ფინანსდება. 2024 წლის ნოემბერში ბრიტანეთის მთავრობამ დააწესა ბუკმეიკერებისთვის სავალდებულო გადასახადი, რომელიც ადრე ნებაყოფლობითი იყო. ამ მექანიზმის მეშვეობით წლიურად დაახლოებით €100 მილიონი შეგროვდება, რაც გამოყენებული იქნება კვლევისთვის, პრევენციისთვის და დამოკიდებულების მკურნალობისთვის. დიდი ბრიტანეთის ხუთმა უმსხვილესმა ბუკმეიკერმა — Bet365, Flutter, GVC, Sky Betting and Gaming და William Hill — გაზარდეს თავიანთი წვლილი და ყოველწლიური შემოსავლის 1% ლუდომანიასთან ბრძოლაზე მიმართეს.

საფრანგეთში, ბუკმეიკერები თავიანთი მოგების გარკვეულ ნაწილს ლუდომანიასთან ბრძოლას ახმარენ. ამ ფონდებით ორგანიზაციები, როგორიცაა ADDICTEL და SOS Joueurs, აზარტულ თამაშებზე დამოკიდებულ პირებს ფსიქოლოგიურ და იურიდიულ დახმარებას უფასოდ სთავაზობენ. მსგავსი პრაქტიკაა შვედეთშიც, სადაც ყველა ლიცენზირებული ოპერატორი ვალდებულია გადარიცხოს თანხა სპეციალურ ფონდში. სახელმწიფო უწყება Spelinspektionen ამ რესურსებს იყენებს პრევენციისთვის, კვლევებისთვის და დამოკიდებულების მქონე პირების დახმარებისთვის.

ყაზახეთში არ არსებობს კანონი, რომელიც ბუკმეიკერებს ლუდომანიასთან ბრძოლისთვის სავალდებულო გადახდას ავალდებულებს, თუმცა საკითხი განიხილება ახალი რეგულაციების ფარგლებში. თუ ყაზახეთი საერთაშორისო პრაქტიკას მიჰყვება, ბუკმეიკერები და კაზინოები ვალდებული იქნებიან სპეციალურ ფონდში შეიტანონ თანხა და დაეხმარონ სამკურნალო პროგრამებს.

ზოგი ბუკმეიკერი შესაძლოა ეწინააღმდეგებოდეს ამ ხარჯის გაწევას, რადგან მას დამატებით ტვირთად მიიჩნევს. თუმცა, ეს სისტემა გაზრდის ბაზრის გამჭვირვალობას და მომხმარებელთა ნდობას. თუ ეს ზომები განხორციელდება, ყაზახეთის ბეთინგ ინდუსტრია გახდება ლეგალური, გამჭვირვალე და უსაფრთხო. მოთამაშეები კი აირჩევენ სანდო, სახელმწიფო რეგულირებულ ოპერატორებს და არა არალეგალურ, ჩრდილოვან პლატფორმებს.

სახელმწიფო და ჩინოვნიკები ხშირად საუბრობენ აზარტული თამაშების ინდუსტრიის გამკაცრებაზე. ბაზრის მონაწილეები კი დარწმუნებული არიან, რომ ამას მძიმე შედეგები მოჰყვება.

„ჩინოვნიკები პოპულისტურ განცხადებებს აკეთებენ ქულების მოსაპოვებლად, მაგრამ არ იღებენ პასუხისმგებლობას იმ ცვლილებებზე, რაც მათ ინიციატივებს მოჰყვება. კანონი, რომლის აღსრულებაც რთულია, მხოლოდ ზიანის მომტანი შესაძლოა იყოს. ასეთი კანონი გზას უხსნის ჩრდილოვანი ბაზრის განვითარებას“, — ამბობს გიორგი მამულაიშვილი.

მაშ, რა არის გამოსავალი?

ადგილობრივი ოპერატორების განვითარების საჭიროება - ექსპერტების თქმით, ჩრდილოვან ბუკმეიკერებთან ბრძოლის ერთ-ერთი გზა ლეგალური ოპერატორების გაძლიერებაა. ბაზრის გამჭვირვალობა ჩრდილოვან მოთამაშეებსაც აიძულებს, ლეგალურ ბაზარზე შემოსვლისკენ.

საგადასახადო ადმინისტრირების გაუმჯობესება - იგეგმება კორპორაციული და დამატებითი ღირებულების გადასახადის გაზრდა ბუკმეიკერებისთვის. თუმცა, ბაზრის მონაწილეები ამბობენ, რომ აზარტული თამაშები არ აწარმოებს საქონელს ან მომსახურებას და ვერ ხვდებიან, რატომ უნდა გადაიხადონ დღგ. გალიმჟან დუამბეკოვის თქმით, ბუკმეიკერები უკვე 43%-იან გადასახადს იხდიან, და თუ ახალი საგადასახადო კოდექსი დამტკიცდა, ეს ტვირთი 63%-მდე გაიზრდება. რაც ბევრ მოთამაშეს ჩრდილში გადაინაცვლებისკენ უბიძგებს. ამიტომ, შეთავაზებულია საგადასახადო ადმინისტრირების ოპტიმიზაცია გადასახადების შენარჩუნებით — რაც გულისხმობს უფრო გამჭვირვალე სისტემას, და არა საგადასახადო ვალდებულების შემცირებას.

კანონმდებლობაში ჩაიწეროს პუნქტი, რომელიც ბუკმეიკერებს ავალდებულებს, დააფინანსონ ეროვნული სპორტი. ეს წარმატებით მუშაობს მრავალ ქვეყანაში და ყაზახეთშიც გაზრდის სპორტის დაფინანსებას. სახელმწიფოს ხარჯები ამ სექტორში შემცირდება, და ბუკმეიკერებიც დაინტერესებულები იქნებიან ადგილობრივი სპორტის განვითარებით. ორივე მხარე მოგებული დარჩება.

თუ ბუკმეიკერები კანონით იქნებიან ვალდებულნი დააფინანსონ სპორტი, სახელმწიფო მათ სანდო პარტნიორებად აღიქვამს. ეს გაზრდის მათ სტატუსს და შეამცირებს არალეგალურ ბეთინგ ბაზარს. ამავდროულად, ბუკმეიკერები ფართოდ გაავრცელებენ თავიანთ ბრენდს ცნობილი სპორტული კლუბებისა და ღონისძიებების მეშვეობით, რაც მათ ახალ მომხმარებლებს მოუზიდავს.

ბუკმეიკერებს დაეკისროთ ვალდებულება, შეიტანონ წვლილი ლუდომანიასთან ბრძოლის ფონდში. მაგალითად, დიდ ბრიტანეთში ეს წილი 1%-ს შეადგენს. ასეთი სისტემა უზრუნველყოფს ბაზრის გამჭვირვალობას და გაზრდის ნდობას. თუ ახალი წესები სრულად ამოქმედდება, ყაზახეთის ბეთინგ ინდუსტრია გახდება ლეგალური, ღია და უსაფრთხო. მოთამაშეები კი აირჩევენ სანდო, რეგულირებულ ოპერატორებს და არა ჩრდილოვან პლატფორმებს.

 

 

 

წყარო